ĐỊNH VỊ BẢN THÂN QUÁ HẸP - CHA MẸ CÓ THỂ GIÚP TUỔI TEEN THẾ NÀO?

Tóm tắt ý chính: Cha mẹ có thể giúp thúc đẩy lòng tự trọng của tuổi teen, bằng cách khuyến khích con định vị bản thân rộng hơn, và đối xử với mình tử tế hơn.

—-

Có một mâu thuẫn rất thú vị là: Một mặt, những bạn trẻ tuổi teen luôn muốn thử thách, thoát ra khỏi vùng hạn chế nhỏ hẹp, để được tự do khám phá thế giới. Nhưng mặt còn lại, các bạn ấy lại định nghĩa bản thân quá nhỏ hẹp.

Thanh thiếu niên trong quá trình trưởng thành, liên tục định vị LẠI bản thân mình là ai, vai trò của mình là gì trong xã hội này, và liên tục đánh giá lại vị trí của mình trong các mối quan hệ xã hội.

Một bạn tuổi teen rất dễ nản lòng trước một hiểu lầm với bạn bè, một sai lầm mắc phải khi luyện tập, hoặc trước một hành động sai trái của bản thân. Con có thể dễ dàng cảm thấy chán nản, cảm thấy mình vô dụng. Đặc biệt nếu bạn bè, người lớn, cha mẹ lại thêm chì chiết, đổ lỗi, hoặc quy tội thì con càng có nguy cơ đổ lỗi cho bản thân và cảm thấy cuộc sống rất tồi tệ.

Rất nhiều cha mẹ cứ thắc mắc: tại sao con rụt rè, tại sao con nhút nhát, tại sao con không dám quyết, con không dám thử, tại sao con thấy tồi tệ chỉ vì một việc bé xíu. Tại sao con không dám lên tiếng, tại sao con phải lẽo đẽo theo sự sai bảo của một bạn “đầu đàn” ở lớp?

Đó là do hormon các cha mẹ ạ.

Con chim non vừa bước ra khỏi tổ, không được gặp một ngày nắng đẹp (sự động viên, hỗ trợ, dìu dắt) mà lại gặp ngay một ngày giông tố (mắc sai lầm, vấp ngã, bị trách móc, quy tội) thì con sẽ ngay lập tức bị kéo trở lại một định vị bản thân nhỏ hẹp, và hạ thấp giá trị bản thân.

Ở đây, nhiều cha mẹ sẽ tranh luận là cần phải cho con đương đầu với thực tế khắc nghiệt của cuộc sống, để con trưởng thành. Chứ không thể bao bọc mãi được.

Đúng vậy. Việc để con đương đầu với cuộc sống là cần thiết. Nhưng bao nhiêu, với tốc độ nào, sự khắc nghiệt ấy nên từ thấp đến cao thế nào, hoàn toàn cha mẹ có thể điều tiết được. Giống như cha mẹ đang làm nhân viên 10 triệu/tháng, đùng một cái cho lãnh đạo công ty nghìn tỷ ấy. Đố các chúng ta điều hành được đấy.

Vì thế cuộc đời phải là những bước đi từ tốn thấp đến cao. Cũng không có một công thức chung nào để chúng ta biết được thế nào là “vừa” với con. Vậy vai trò của cha mẹ rất quan trọng trong việc “cảm” được mức độ chịu đựng của con và hướng dẫn con từng bước.

Chúng tôi chỉ có thể nhắc lại một chân lý: Tuổi teen là giai đoạn nuôi dưỡng lòng tự trọng, chứ không phải làm giảm giá trị bản thân con.

Đây là những thông điệp mà cha mẹ có thể thường xuyên nhắc nhở với con, để giúp con phần nào:

• Nếu con bị trêu chọc hoặc chửi tên, đừng nghĩ rằng con có điều gì chưa ổn. Đó là vấn đề của bạn kia. Họ vô cảm, không tử tế, và không xứng đáng để con làm bạn.

• Con hãy làm những việc mà con cho rằng quan trọng. Không cần phải tự hạ thấp giá trị bản thân vì những sai lầm nhất thời, hay vì ý kiến sai lầm của người khác.

• Người khác đối xử tệ với con, con chẳng thể tránh được. Nhưng điều con có thể làm là phớt lờ, không giao du cùng, và không để người đó bước vào không gian và tâm trí của con.

• Bố mẹ không thể trả lời được hết tất cả các vấn đề của con, nhưng bố mẹ rất vui khi được làm “bộ não thứ hai” để cùng con suy nghĩ trước khi quyết định.

• Hãy nói cho bố mẹ biết, cần phải làm gì để bố mẹ và con tin tưởng lẫn nhau, để con có thể chia sẻ và tìm lời tư vấn từ bố mẹ.

• Đối với mẹ, nỗ lực quan trọng hơn kết quả. Bởi vì nỗ lực mình có thể điều khiển được, nhưng kết quả thì có quá nhiều yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát. Vì vậy, mặc dù không phải lúc nào mẹ cũng đạt được những mục tiêu mình đặt ra, nhưng mẹ luôn cảm thấy tự hào về bản thân vì đã liên tục cố gắng. Mẹ nhìn thấy con liên tục cố gắng, mẹ rất hạnh phúc.

Ở mỗi giai đoạn của tuổi vị thành niên, con đối mặt với nhiều trải nghiệm mới khó khăn. Còn cha mẹ lại phải đối mặt với những hành vi và suy nghĩ rất tréo ngoe của con. Nuôi dạy con cái là một công việc đòi hỏi nhiều thời gian, năng lực, tài nguyên và rất nhiều đầu tư trong thời gian dài. Vì thế, đây cũng là một hành trình bồi đắp lòng tự trọng và sự tự tin ở bản thân con, giúp con đối xử tử tế với bản thân hơn, và quan trọng nhất là định vị bản thân ở một tầm rộng lớn hơn.

----

Kiến thức từ sách “Vị thành niên - Viên ngọc quý” (Tiến sĩ Tâm lý học Carl Pickhardt).

Người kể chuyện: Mai Mai - Family Education Mentor

__

Mai Mai - Family Education Mentor

Founder @LifeMentor.vn

Liên hệ công việc: lifementor.vn@gmail.com

Website: https://lifementor.vn

Group FB https://www.facebook.com/groups/lifementor2021

Spotify https://spoti.fi/3zXawQT

Youtube: https://www.youtube.com/channel/UC7_rmsgL-OwgalsEoUwr9aA

Google podcast: https://bit.ly/3JGQcq9

TikTok: https://www.tiktok.com/@maimai_parenting

Các khóa học Life Mentor đang cung cấp: http://khoahoc.lifementor.vn