Làm thế nào để đưa con tiếp xúc với thế giới đa sắc màu

Sau bài “10 năm Worldschooling gói gọn trong 10 phút đọc”, có phụ huynh hỏi nhà mình thường dẫn con đi chơi những đâu?

Mình xin trích đoạn bài tư vấn trong nhóm Tư Vấn Nhóm - LifeMentor.vn để kể với các bạn hành trình đưa con đi tiếp xúc với xã hội và các nền văn hóa như thế nào nhé.

=====

Xin chia sẻ với các cha mẹ sâu hơn về cách kết nối con với các hoạt động văn hoá nghệ thuật, cũng như việc “xây dựng mối quan hệ xã hội của cha mẹ làm bệ phóng cho cuộc sống của con”.

Lưu ý quan trọng: Bài này rất mang tính chủ quan, kinh nghiệm của cá nhân mình + quan sát trải nghiệm, không phải là nghiên cứu khoa học trích nguồn tham khảo, nên các bạn hãy đọc như một gợi ý, lựa chọn là ở các bạn nhé.

====

Nhà mình có yếu tố quốc tế (4 văn hoá), nên mình khá vất vả trong việc cân bằng cho các con tiếp cận cả văn hoá Việt Nam, Hàn Quốc, Bỉ, Hà Lan. Vất vả cả về thời gian (dành nhiều thời gian đưa con đi khắp nơi giao lưu), cả công sức (dạy ngôn ngữ, tự bố mẹ phải có kết nối), cả tiền bạc (đi du lịch, về thăm quê, đi trải nghiệm…)

1. Văn hoá Việt Nam

• Mình nói chuyện với con bằng Tiếng Việt, đọc sách Tiếng Việt, thuê gia sư dạy tiếng Việt
• Gia sư không hiệu quả bằng cuộc sống thực, mình ko thuê gia sư nữa, và chuyển sang đưa con đi giao lưu với các bạn trẻ con VN, và bạn bè người Việt của mẹ
• Kết quả: sau 10 năm thì Tiếng Việt vẫn tậm tịt lắm. Vẫn phải rất nhiều nỗ lực nữa mới nói Tiếng Việt trôi chảy. Nghe được 80% rồi, nhưng nói, viết chỉ được 10%.
• Bài học từ chị gái mình: chị đã tự dạy con Tiếng Việt theo giáo trình sách giáo khoa của VN đến hết lớp 5 thì dừng lại. Vì từ lớp 6 sách giáo khoa đến phân tích tác phẩm văn học rồi, không chỉ dạy tiếng Việt nữa. Hiện nay 2 bạn con lai 17 -20 tuổi hiểu Tiếng Việt, trả lời mẹ cũng trơn chu, nhưng viết kém, không nói Tiếng Việt nhiều, ngoài nói chuyện với mẹ.
• Mình cũng phải chấp nhận thực tế này sẽ xảy ra với con mình. Và biết rằng học một ngôn ngữ khó như TV, lại không trong môi trường được sử dụng thường xuyên sẽ vất vả thế nào.
• Mình có các mối quan hệ với các nghệ sĩ, nhà báo, hoạ sĩ, người làm nghệ thuật truyền thống. Nên mình có thể đưa con đến làng nghề truyền thống, các gia đình làm nghề cổ, các xưởng vẽ, xưởng sáng tạo nghệ thuật, lò gốm, tranh sơn mài, đục đẽo, làm bạc, làm trang sức, dệt…
• Mình đem con đến cả những nhà sưu tập các sản phẩm văn hoá truyền thống (đồ dùng, nghệ thuật, nhạc, nếp sống, món ăn…truyền thống). Đôi khi đến nhà họ, xưởng của họ, đắm chìm trong không gian sáng tạo nghệ thuật của họ. Không chỉ dừng lại ở các triển lãm (sản phẩm đã hoàn thiện trưng bày ra công chúng), mà là sản phẩm trong quá trình hình thành, được họ cho sờ chạm, làm thử…
• Nhờ đó, con chưa nói tốt TV, nhưng con biết nhiều thứ về văn hoá VN lắm.

2. Văn hoá Âu/Mỹ/ Hàn

• Mình mù tịt văn hoá và ngôn ngữ của 3 nước kia (Bỉ, Hà Lan, Hàn Quốc). Nên trong giới hạn nỗ lực của bản thân, cho con tiếp cận ngôn ngữ, văn hoá của Âu/ Mỹ nói chung thôi. Chứ không đi cụ thể vào nước nào được cả. Có biết gì đâu mà hướng dẫn con.
• Học văn hoá dựa trên “lý thuyết”: đọc sách, truyện, xem phim >> cũng biết được sơ sơ rồi.
• Văn hoá một nước tất nhiên không phải chỉ là học tốt Tiếng Anh, và đi ra nước ngoài tự tin không vấp khi giao tiếp. Nó là tầng tầng lớp lớp ẩn sâu những trải nghiệm, những mối quan hệ, những cư xử, ăn uống, thói quen sống… Vì thế, mình hay cho con TIẾP XÚC VỚI CON NGƯỜI, SỰ KIỆN, ĐẾN NHÀ NHAU… hơn là chỉ học tốt ngôn ngữ.
• Mình kết nối với các phụ huynh cùng lớp của con. Trường của con có khoảng 20 quốc tịch. Mỗi bạn đến từ một quốc gia, văn hoá, tôn giáo…khác nhau. Các con chơi với nhau là các bố mẹ kết nối giao lưu luôn. Mình có yếu tố VN và hay rủ, mời các bạn (cùng bố mẹ) tham gia các hoạt động mang tính chất VN (rủ play date). Khi đó, gia đình các bạn cũng hay mời đến ăn uống, chơi, giao lưu sự kiện văn hoá nước họ.
• Mình tham gia song song vào cộng đồng Việt Nam và expat tại Hà Nội, cập nhật các sự kiện liên tục.
• Ví dụ, sự kiện thuần VN như gói bánh chưng, trung thu, mình đưa con đến sự kiện mang tính VN. Sự kiện mang tính quốc tế như Giáng sinh, Haloween, Easter’s Day, mình luôn lựa chọn đưa con đến sự kiện của cộng đồng expat tổ chức. (Không đưa con đến Haloween do cộng đồng VN tổ chức, vì họ làm không đúng, bị biến tấu nhiều. Giống như các bạn sẽ không đưa con đến ngày hội gói bánh chưng của người Mexico. Các bạn sẽ thấy nó rất pha kè. ).
• Mình tham gia vào cộng đồng người Hàn Quốc, cộng đồng nói tiếng Bỉ Hà Lan (quê của 2 bạn nhỏ). Họ hay tổ chức các sự kiện cho trẻ con của nước họ lắm. Mình chỉ cần tham gia thôi. Đăng ký vào mailing list của đại sứ quán, sẽ hay được gửi mail mời tham dự. Đôi khi là triển lãm, biểu diễn âm nhạc của nghệ sĩ người Hàn, người Bỉ, người Hà Lan…cũng được đại sứ quán gửi thư mời tham dự.
• Theo dõi hoạt động của các trường quốc tế xịn 100% (như Unis, Concordia…) hoặc “Hội phụ nữ quốc tế tại Hà Nội” ( https://www.facebook.com/hanoiiwc) để tham gia các hoạt động của họ. Muốn làm thành viên thì đóng 600k/năm. Họ chủ yếu là các phu nhân đi công tác theo chồng, giao lưu với nhau (từ năm 1991) để tạo nên cuộc sống nhiều màu sắc văn hoá tại Hà Nội. Nếu không là thành viên thì tham gia theo từng sự kiện dành cho trẻ em, gia đình như một visitor.
• Nếu không tham gia Hanoi IWC được thì theo dõi page của họ, cũng ra rất nhiều gợi ý hoạt động trải nghiệm hay mà có thể tự tổ chức cho gia đình mình đi.
• Hàng năm đưa con đi du lịch, hay về quê, thường ở lâu, khoảng 1-2 tuần đến 1-2 tháng. Ít khi thuê khách sạn hay dịch vụ, mà ở tại nhà người quen. Để sống cuộc sống bản địa, ăn món, sinh hoạt cuộc sống bản địa, trải nghiệm lối sống hàng ngày bản địa. Ví dụ năm vừa rồi được đi Na Uy, Phần Lan thì được đi cùng ngư dân, được câu cá bắt cua, được vào rừng hái việt quất, được đi siêu thị, đi chợ, đi thư viện, đi vào rừng nướng BBQ…như một người địa phương.
• Nếu người thân không có chỗ cho mình ở nhờ, thì thuê B&B (bed and breakfast) ở gần nhà người thân. Năm vừa rồi nhà mình thuê B&B gần nhà ông bà nội. Ngủ và ăn sáng kiểu đậm chất truyền thống Hà Lan, sau đó hết ăn sáng thì đến nhà ông bà, bám theo ông bà đi chợ, đi làm vườn, đi dạo, đi ra sông, đi chèo thuyền, đi vườn thú…như người dân bản địa.
• Kể cả đi du lịch ở nơi không có người thân, mình cũng ưu tiên giao lưu với cuộc sống bản địa như vậy, chứ không phải check in ở những chỗ Landmark dành cho khách du lịch.
• Nếu các bạn thiếu kết nối, mình gợi ý 1 cách thế này. Đây là cách mình áp dụng từ ngày xưa, từ thời sinh viên, mà bây giờ các bạn có thể “chịu khó” một chút để làm cho con mình. Trên thế giới có cộng động Couch Surfing (và các cộng đồng tương tự). Huyền Chip kể trong các bài viết/ sách của bạn ấy về việc đi du lịch Thế giới toàn sử dụng cộng đồng này. Cộng đồng này kết nối những người đi du lịch khắp nơi, đến một nước mới, và kết thân (có thể ở nhờ) với một người địa phương. Người địa phương sẽ trò chuyện, mời ăn, đưa đi chơi…hoặc đơn giản chỉ hẹn 1 buổi cafe để trò chuyện.

Mình có rất rất nhiều bạn quốc tế, từ bạn gặp lướt qua có 1 lần, đến những bạn thân thiết, đến chuẩn bị đám cưới cho nhau chỉ cần thông qua kết nối Couch Surfing.

Vậy couch surfing giúp gì cho con của bạn tiếp cận ngôn ngữ, văn hoá tốt hơn? Mình kể các bạn nghe chuyện bạn Zippi nhé.

Bạn Zippi người Canada, đang sinh sống ở Nam Phi, và sắp chuyển đến VN. Lần đầu đến VN lơ ngơ ko biết ai, gặp và kết nối với bạn Mai. Bạn Mai dành 1 vài buổi gặp gỡ, trò chuyện, giúp bạn Zippi vài lời tư vấn về nơi ở, chỗ ăn, việc làm… Sau đó bạn Zippi vào làm ở trường quốc tế, dạy nhạc và drama (kịch), bạn cũng biểu diễn nhạc ở một quán cafe âm nhạc trên phố.

Tuần nào bạn Mai cũng được mời đến nghe nhạc ở đó, từ đó gặp và giao lưu thêm được nhiều bạn mới. Quan trọng hơn là, được sống trong văn hoá quốc tế rất đa dạng của cộng đồng các bạn Expat. Đến đám cưới bạn Mai, bạn Zippi bê 1 dàn nhạc 3 người đến, biểu diễn cả buổi cho bạn Mai, rất đẹp và sang chảnh.

Ví dụ khác, bạn mình cũng mở cửa đón một vài bạn Couch surfing đến nhà chơi khi con trai khoảng lớp 4-5. Vài tuần lại có 1 bạn nước ngoài đến chơi, nấu ăn, trò chuyện, giao lưu. Con trai lớp 5 trò chuyện, giao lưu, sinh hoạt hàng ngày cùng nên rất linh hoạt trong sử dụng tiếng Anh, và ép bạn ấy phải làm “hướng dẫn viên” trong nhà về nếp sống, và văn hoá VN cho bạn nước ngoài kia. Cách này có dễ hơn và hiệu quả hơn việc các bạn nhỏ lên bờ hồ tìm người nước ngoài nói giao lưu xã giao, hoặc đi học thầy nước ngoài 1 tuần 1 buổi không?

Tóm lại, ngoài việc học chữ, giải toán, làm bài tập, cha mẹ có thể làm rất nhiều điều khác cho cuộc sống của con phong phú hơn. Đặc biệt với gia đình cần nhiều nền văn hoá, và có mục tiêu chuẩn bị cho con hiểu sâu văn hoá quốc tế như nhà mình (để con ra thế giới), thì cần rất nhiều nỗ lực từ cha mẹ.

Mình định thêm 1 phần “xây dựng mối quan hệ xã hội của cha mẹ làm bệ phóng cho cuộc sống của con”. Nhưng chắc không cần lý luận sâu hơn, các bạn đọc ví dụ trên cũng sẽ đồng cảm với mình, rằng cha mẹ thực sự là bệ phóng cuộc đời con, không chỉ là tri thức, lối sống, mà còn là những kết nối và nỗ lực mà cha mẹ cần làm, thì con mới có nhiều cơ hội tiếp xúc đa dạng văn hoá và trải nghiệm, tri thức.

====

Lifementor.vn - Tư vấn giáo dục từ gia đình

(Làm cha mẹ, WorldSchooling, Lộ trình giáo dục, Tư duy, Kỹ năng, Hướng nghiệp, Du học Châu Âu)